Γενέθλια… ελευθερίας -και αχαριστίας- στο Ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο!

Γενέθλια… ελευθερίας -και αχαριστίας- στο Ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, σήμερα. Κι αυτό επειδή σα σήμερα, πριν από 26 χρόνια, όλα άλλαζαν στο δημοφιλέστερο παιχνίδι της ηπείρου μας. Από μια περίοδο “σκλαβιάς” ως δέσμιοι των ομάδων τους, οι Ευρωπαίοι ποδοσφαιριστές περνούσαν σε άλλο καθεστώς. Είχε όνομα. Βελγικό. Ζαν Μαρκ Μποσμάν! ‘Εως εκείνη την ιστορική ημέρα, ακόμη κι όταν […]

Γενέθλια… ελευθερίας -και αχαριστίας- στο Ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, σήμερα. Κι αυτό επειδή σα σήμερα, πριν από 26 χρόνια, όλα άλλαζαν στο δημοφιλέστερο παιχνίδι της ηπείρου μας. Από μια περίοδο “σκλαβιάς” ως δέσμιοι των ομάδων τους, οι Ευρωπαίοι ποδοσφαιριστές περνούσαν σε άλλο καθεστώς. Είχε όνομα. Βελγικό. Ζαν Μαρκ Μποσμάν!

‘Εως εκείνη την ιστορική ημέρα, ακόμη κι όταν τα συμβόλαιά τους έληγαν, οι παίκτες δε μπορούσαν να πάνε σε άλλη ομάδα χωρίς τη συγκατάθεση της προηγούμενης. Τους “κρατούσαν το δελτίο στο συρτάρι”, για να το πούμε  έτσι. Και διατηρούσαν το δικαίωμα να ζητήσουν χρήματα εάν μια άλλη ομάδα ήθελε να τους αποκτήσει.

Αυτό το καθεστώς καθήλωσε χιλιάδες παίκτες σε συλλόγους απ’ τους οποίους ήθελαν να φύγουν. Απέτρεψε σπουδαίες μεταγραφές και έβλαψε καριέρες, συχνά και για λόγους ταπεινούς. Εκδίκησης των προέδρων προς παίκτες που δεν τους συμπαθούσαν ή δεν ήθελαν να τους δουν σε άλλο κλαμπ. Μεγάλα ταλέντα κρέμασαν έτσι τα παπούτσια τους πρόωρα. Ή “μαράθηκαν” σε περιβάλλον που δεν τους ενέπνεε να παίξουν τη μπάλα που ήξεραν.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο άσημος Μποσμάν

Χρειάστηκε το πείσμα ενός άσημου, ποδοσφαιρικά, Βέλγου παίκτη για να αλλάξει αυτό. Το 1990, ο Ζαν Μαρκ Μποσμάν ήθελε να πάει από τη Λιέγη στη Δουνκέρκη. Όμως η βελγική ομάδα ζητούσε ένα υπέρογκο για την αξία του παίκτη ποσό -500.000 λίρες Αγγλίας, τότε! Ο Μποσμάν παρέμενε δέσμιος της ομάδας του και, ως τιμωρία για το “θράσος” του, η Λιέγη του έκανε και περικοπή μισθού της τάξεως του 75%!

Σε μια Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα που βασίστηκε εξ αρχής στην ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων και αγαθών εντός της, οι ποδοσφαιριστές ήταν Ευρωπαίοι επαγγελματίες… ενός κατώτερου θεού. Ο Μποσμάν είπε να το φτάσει στα άκρα. Και το έκανε. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, στις 15 Δεκεμβρίου του 1995, τον δικαίωσε μετά από πέντε χρόνια νομικών αγώνων. Και, έκτοτε, ο κανονισμός Μποσμάν, όπως έμεινε στην ιστορία, άλλαξε τα πάντα στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Επρόκειτο για μια νομική περιπέτεια αντάξια ενός χολυγουντιανού δικαστικού δράματος.

Το δράμα αφορούσε και τον Μποσμάν…

Η σκληρή αλήθεια είναι, ωστόσο, ότι η όλη υπόθεση υπήρξε ένα πραγματικό δράμα για τον ίδιο τον Μποσμάν. Πέρα από τη μείωση στο μισθό του, ο νεαρός τότε Βέλγος μεσοεπιθετικός πιέστηκε και με κάθε άλλο τρόπο. Στην ουσία του έκοψαν το ποδόσφαιρο βάζοντάς τον να παίζει με τις «ρεζέρβες». Δεχόταν οικονομικό και ψυχολογικό πόλεμο. Αλλά δε λύγισε. Αποφάσισε να τα βάλει μ’ ένα πανίσχυρο κατεστημένο…

Βλέπετε, η ελεύθερη διακίνηση εργαζομένων προβλεπόταν ήδη από τη Συνθήκη της Ρώμης, του 1957. Όμως, ειδικά με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, που τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 1987, το δικαίωμα αυτό ενισχύθηκε κατά πολύ και θεσμικά και νομικά.  Και τη συνυπέγραψαν τότε όχι μόνο Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Ιταλία, Γερμανία (Δυτική τότε) και Γαλλία, όπως τη Συνθήκη της Ρώμης. Η ΕΕΠ του ’87 υπογράφηκε από τις 12 τότε χώρες-μέλη. Στις προαναφερθείσες, προστέθηκαν το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα, η Δανία.

Πρακτικώς, δηλαδή, το καθεστώς “ιδιοκτησίας” των ποδοσφαιριστών θα έπρεπε να έχει αλλάξει από την καλοκαιρινή μεταγραφική περίοδο του 1987 ήδη! Δεν άλλαξε όμως ούτε καν μετά και τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, το 1993! Η ισχύς των ομάδων ήταν τεράστια και οι πιέσεις τους σε εθνικές ομοσπονδιες και UEFA, αφόρητες. Το “άκυρο” στην προσφυγή Μποσμάν σε επίπεδο ποδοσφαιρικών αρχών ήταν, λοιπόν, δεδομένο. Και απέμενε η προσφυγή του στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Έφτασε κι εκεί. Και δικαιώθηκε σα σήμερα, το 1995. Η αίθουσα ήταν κατάμεστη από δημοσιογράφους που κρέμονταν απ’ τα χείλη των δικαστών…

Το πέρασμα στο άλλο άκρο και τα βάσανα του Ζαν Μαρκ…

UEFA και Ομοσπονδίες συμμορφώθηκαν. Και το ποδόσφαιρο, άλλαξε. Αρχικά για τους “κοινοτικούς” παίκτες. Και μετά, “ξεχειλωμένα”, με τις ομάδες σήμερα να θυμίζουν… γενική συνέλευση του ΟΗΕ. Το αντίθετο άκρο, δηλαδή. Ο ίδιος ο Μποσμάν είχε μια τραγική συνέχεια. Αν και πήρε αρκετά μεγάλη αποζημίωση από το δικαστήριο και την Παγκόσμια Ομοσπονδία Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών, μεγάλο μέρος της καταβλήθηκε για τον 5ετή, σκληρό νομικό του αγώνα.

Who’s the Boz?

Χώρισε με τη σύζυγό του, σταμάτησε το ποδόσφαιρο και πήγε να ανοίξει μια επιχείριση με t-shirts με το σλόγκαν: “Who’s the Boz”. Πίστεψε ότι χιλιάδες ευνοημένοι από την απόφαση ποδοσφαιριστές θα αγόραζαν ένα τέτοιο μπλουζάκι. Πούλησε μόνο ένα, στο γιό του δικηγόρου του. Αναγκάστηκε να πουλήσει ένα σπίτι του και μια Πόρσε που είχε για να πληρώσει φόρους.

Έμπλεξε με το αλκοόλ και την κατάθλιψη κι έφτασε να ζει με τα κοινωνικά επιδόματα. Παρολίγο να πάρει και φυλακή το 2013, για επίθεση στη σύντροφό του και την 15χρονη κόρη της, επειδή εκείνη δεν του έδινε να πιει. Τελικά τιμωρήθηκε με κοινωνική εργασία. Δεκάδες χιλιάδες ποδοσφαιριστές ωφελήθηκαν από την “Απόφαση Μποσμάν”. Αλλά για τον ίδιο έμοιασε με καταδίκη.

Σε μια συνέντευξή του, το 2011 δήλωσε: “Δεν γνώρισα ποτέ το σεβασμό που μου οφειλόταν. Κατέστρεψα ένα σύστημα δουλείας και εξάρτησης. Αλλά συγχρόνως κατέστρεψα και τον εαυτό μου. Θα ήθελα να τύχω μιας έστω μικρής αναγνώρισης για τον αγώνα μου, αλλά οι συνάδελφοί μου δεν μου την πρόσφεραν…” Απ’ το 2015, ο Μποσμάν είναι άνεργος και ζεί από τις δωρεές της FIFpro…