FFP, UnFairFP και… salary cap (χωρίς draft!)

Ποιο FFP; Το… ολοφάνερο UnfairFP είναι που έχει τη UEFA σε αναμμένα κάρβουνα. Βλέπετε, απολύτως fair, δίκαιο, ειδικά σε οικονομικό επίπεδο, το ποδόσφαιρο δεν ήταν ποτέ. Ανέκαθεν υπήρχαν πιο πλούσιες και λιγότερο πλούσιες ομάδες. Ήταν και είναι κάτι φυσιολογικό. Ομάδες μεγάλων πόλεων, είχαν πιο πολλούς οπαδούς. Άρα και εισιτήρια, π.χ. Ή πουλούσαν πιο πολλές φανέλες […]

Ποιο FFP; Το… ολοφάνερο UnfairFP είναι που έχει τη UEFA σε αναμμένα κάρβουνα. Βλέπετε, απολύτως fair, δίκαιο, ειδικά σε οικονομικό επίπεδο, το ποδόσφαιρο δεν ήταν ποτέ. Ανέκαθεν υπήρχαν πιο πλούσιες και λιγότερο πλούσιες ομάδες. Ήταν και είναι κάτι φυσιολογικό. Ομάδες μεγάλων πόλεων, είχαν πιο πολλούς οπαδούς. Άρα και εισιτήρια, π.χ. Ή πουλούσαν πιο πολλές φανέλες σπουδαίων παικτών. Ή πετύχαιναν καλύτερα τηλεοπτικά συμβόλαια, μετά. Περίπου καλά όλα -ειδικά όταν ήλθαν, ως νόρμα, οι “κεντρικές διαχειρίσεις”: τόσα λεφτά, για τα τηλεοπτικά δικαιώματα, στο τάδε πρωτάθλημα. Ολόκληρο. Όχι τόσα στη μία ομάδα, τρεις φορές τόσα στην άλλη, ένα τριακοστόν τόσα στην παράλλη.

Το κράτησαν το παιχνίδι ζωντανό, για χρόνια, τέτοιες λύσεις. Σε σχετική ισορροπία. Σήμερα, πια, όμως, αυτά μοιάζουν να έχουν τελειώσει. Η πραγματικότητα σήμερα, λέει κάτι σκληρό, αλλά αληθινό: Υπάρχουν λίγες υπερ-πλούσιες ομάδες και, σε σχέση με αυτές, όλες οι υπόλοιπες κατατάσσονται απλώς σε διαφορετικά επίπεδα “φτώχειας”. Αυτή είναι η αλήθεια.

Πραγματικά ευρύς ανταγωνισμός δεν υπάρχει. Κάθε σεζόν, κάθε διοργάνωση, ξεκινά και όλοι ξέρουμε ποια είναι τα απόλυτα φαβορί. Στη πράξη, εξ αρχής ξέρουμε ποιος μεταξύ πεντ’ έξι θα το πάρει. Ποιος θα τα πάρει και όλα, ενδεχομένως. Ενώ στις διεθνείς αυτές διοργανώσεις συμμετέχουν συνολικά πολλές δεκάδες ομάδες! Λιγο ανιαρό, δεν είναι;

Γράφει ο Στέλιος Μαρκάκης

Είναι. Δυστυχώς, Διότι στην καρδιά του ποδοσφαίρου, ως σπορ, υπάρχει πάντοτε η μύχια, αλλά έντονη προσδοκία για την έκπληξη του underdog. Το να κερδίσει ο μικρός το μεγάλο. Η Ελλάδα ή μια Δανία τουριστών, να πάρει το EURO. Να μη μονοπωλούν τους τίτλους στα μεγάλα πρωταθλήματα, μονίμως δυο – τρεις ομάδες. Με λίγη τύχη και καλή προσπάθεια, να (γίνεται να) πάρει π.χ. η Λέστερ την Πρέμιερ Λιγκ. Να μην είναι ουσιαστικά αδύνατο να πάρει ένα Τσάμπιονς Λιγκ ένα αουτσάϊντερ. Μια Βαλένθια, π.χ.

Σήμερα, αυτά τείνουν να θεωρηθούν εκτός πραγματικότητας. Όπως στη ζωή υπάρχει η… λίστα Forbes με τους ελάχιστους πολύ-δισεκατομμυριούχους και το υπόλοιπο 90% (και βάλε) της ανθρωπότητας πεινάει ή τα ψιλοφέρνει βόλτα, έτσι και στη μπάλα. Υπάρχουν -το πολύ- μια ντουζίνα ομάδες που μπορούν να ελπίζουν στα πάντα και το υπόλοιπο 90% (και βάλε), που ελπίζουν σε “ό,τι καλύτερο”. Ποτέ στο βέλτιστο. Το βέλτιστο, απλώς είναι αδύνατον, πλέον, γι’ αυτές.

Το FFP που έγινε δρόμος για την κόλαση,παρά τις καλές προθέσεις του…

Το Financial Fair Play καθιερώθηκε πριν από 11 χρόνια από την ΟΥΕΦΑ, προκειμένου, θεωρητικά, να αμβλύνει τις οικονομικές ανισότητες. Στην πραγματικότητα, τις όξυνε. Ατλέτικο, Τσέλσι, Σίτι, Μίλαν, Ρεάλ, Μπαρτσελόνα, you name it, έπεσαν κατά καιρούς στα “δίχτυα” του. Στην πράξη, δεν τους κόστισε και κάτι πολύ σοβαρό. (Το δείχνουν και τα αποτελέσματα της 11ετίας…)

Όσες απ’ τις πιο πάνω αντιμετωπίζουν σήμερα οικονομικά ζητήματα, αυτά δεν οφείλονται στην εφαρμογή των κανόνων του FFP. Θα τα είχαν έτσι κι αλλιώς. Από κακοδιαχείριση. Από υπερβολές “επικοινωνιακού” χαρακτήρα και ότι πραγματικής ενίσχυσης της ομάδας. Από “παραξενιές” προέδρων, τύπου Φλορεντίνο Πέρεθ. Από “πολιτικάντηδες” τύπου Λαπόρτα. Από, από, από… Αλλά από το FFP, λίγα πράγματα. Όχι ανύπαρκτα, αλλά ασήμαντα, εν τέλει. Ναι. Κάποιες τραβιούνται ακόμη στα δικαστήρια, άλλες γλίτωσαν, άλλες “πόνεσα픨, αλλά λίγο.

Σε κάθε περίπτωση πόνεσαν πολύ λιγότερο από εκατοντάδες φτωχές -σε σχέση με τέτοια ονόματα- ομάδες. Γι’ αυτές τις “παρακατιανές”, οι όροι του FFP υπήρξαν και παραμένουν πραγματική θηλιά στο λαιμό. Εκείνες δεν είχαν να πληρώσουν τα πρόστιμα. Σ’ εκείνες απαγορεύτηκαν πραγματικά οι μεταγραφές. Ο δρόμος προς την κόλασή τους, στρώθηκε με τις καλές προθέσεις του Οικονομικά Δίκαιως Αγωνίζεσθαι…

Το μέγα κόστος του…. 1.05 σε όλες τις διοργανώσεις!

Σήμερα, η ΟΥΕΦΑ σκέφτεται σοβαρά, μεταξύ άλλων, να προχωρήσει σε μια άλλη ρύθμιση προς την κατεύθυνση του οικονομικού fair play. Αλλά θα έχει αποτέλεσμα ή όχι και πάλι; Η κορυφαία ποδοσφαιρική Αρχή της Ευρώπης, προβληματίζεται από την τεράστια ανισότητα μεταξύ… ολιγάριθμης ελίτ και περισσευούμενων “παρακατιανών”. Αυτό είναι αλήθεια. Για δύο κυρίως λόγους.

Ο πρώτος είναι ότι η ανισότητα αυτή κοστίζει πολύ σε αίγλη στην UEFA. Αφαιρεί αξία από το franchise της. Διότι μετατρέπει τους κορυφαίους θεσμούς της σε “παιδική χαρά” για λίγους. Κάνει το “δημοφιλέστερο παιχνίδι στον κόσμο” (επί πάρα πολλές δεκαετίες), παιχνιδάκι επιτραπέζιο. Monopoly για τον Ρομάν, τον Αλ Τάδε και κάνα δύο ακόμη.

Συγχρόνως, όμως, κοστίζει και συνολικά στο ποδόσφαιρο, που, εν πολλοίς, χρηματοδοτείται από την τηλεόραση και το στοίχημα. Και αν η τηλεόραση γεμίσει από ματς με “σίγουρη” έκβαση, πλήττεται. Πολύ περισσότερο, δε, το στοίχημα. Διότι στο στοίχημα μετρούν τα λεφτά που χάνουν οι παίκτες -επειδή ποντάρισαν “εναντίον”. Επειδή πόνταραν στο αουτσάιντερ. Στο underdog.

Οι ριψοκίνδυνοι (για οποιονδήποτε λόγο) είναι που αφήνουν χρήμα στο ταμείο των στοιχηματικών εταιρειών. Οι μετριοπαθώς κερδισμένοι, όσοι πόνταραν στο 1.05, όσοι και να είναι, καλύπτονται από τη γκανιότα. Όσοι πόνταραν στο 2.50 και το 3.20 είναι που αφήνουν κέρδος. Κι αυτό το κέρδος είναι που δίνει φαγητό και στις διοργανώσεις. Τοπικές ή διεθνείς.

Εάν όλες αυτές, τοπικές και διεθνείς διοργανώσεις γίνουν τελείως “προβλέψιμες”, στο 1.05, λοιπόν (σχηματικά το λέμε) αυτό σημαίνει πολύ χαμένο χρήμα. Για τις εταιρείες. Άρα, λοιπόν και για την ΟΥΕΦΑ. Και τη FIFA. Για όλο, εν τέλει, το franchise, όπως είπαμε και πιο πάνω.

Το… salary cap (χωρίς όμως draft) που σκέφτεται η UEFA…

Η νεά λύση που φαίνεται να προκρίνει η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία για να αυξήσει τον ανταγωνισμό είναι το salary cap. Δηλαδή η προ-απόφαση, μέσω διαφόρων παραμέτρων, του πόσα λεφτά μπορεί να ξοδεύει σε αμοιβές (μισθούς) κάθε ομάδα. Ακούγεται ωραίο. Και, βέβαια, χρόνια τώρα εφαρμόζεται σε διοργανώσεις με λίγο μικρότερο ή και αρκετά μεγαλύτερο τζίρο απ’ ότι της UEFA (περίπου 3 δισ. την περασμένη σεζόν). Στο NBA, π.χ. Στο MLB , όπου ονομάζεται “competitive balance tax” (τζίρος, επίσης 3 δισ. πέρυσι, λόγω covid-19, πάνω απο 6 δισ. το 2019). Ή ακόμη και στον -οικονομικό- “βασιλιά” των ομαδικών παιχνιδιών. Στο NFL, που την περασμένη σεζόν, αν και εν μέσω πανδημίας, τζιράρισε πάνω από 10 δισ. ευρώ.

Μάλιστα. Ας πούμε, π,χ. ότι ο αλγόριθμος θα βάλει πως η Σίτι ή η Παρί ή η Τσέλσι μπορεί να δίνει 250.000.000 ευρώ το χρόνο σε αμοιβές, λοιπόν. Αλλά, στην πράξη, η μια δίνει 310 και η άλλη 350 και η τρίτη 280. Τι θα συμβαίνει τότε; Αααα! Τότε θα υπάρχει, λέει, το luxury cap! Έξτρα φόρος (τύπου πρόστιμο) επειδή υπερέβης τα εσκαμμένα. (Όπως συμβαίνει στην Major League Baseball: αυτός ο φόρος πολυτελείας είναι ο “competitive balance tax”. Ο φόρος ανταγωνιστικής ισορροπίας”, σε ελεύθερη μετάφραση).

Αφού όμως θα έχει κάνει το κομμάτι του,, λέτε… θα στενοχωρηθεί το Αμπού Ντάμπι ή το Κατάρ, επειδή θα πληρώσει 10, 20, 50, 100.000.000 “πρόστιμο”-φόρο; Ή ο Αμπράμοβιτς. Ή -βάλτε όποιο όνομα θέλετε εσείς. Ο “φόρος πολυτελείας”, όπως μεταφράζεται το luxury, δεν πρόκειται να πτοήσει καμία από τις ομάδες που, καλώς ή κακώς, έχουν πίσω τους “λεφτάδες” ιδιοκτήτες. Είτε πρόσωπα, είτε επενδυτικά σχήματα.

Μάλλον ελάχιστα απ’ όσα υπόσχεται ή (και) ελπίζει θα καταφέρει το salary cap. Και ο βασικότερος λόγος δεν είναι ότι θα χρειαζόταν ένας… “Υπέροχος Άνθρωπος”, νομπελίστας μαθηματικός Τζον Φορμπς Νας για να ανακαλύψει τον αλγόριθμο με τον οποίο θα δουλεύει. Όχι.

Θα… “αυτορυθμιστεί” η αγορά -yeah, right…

Ο βασικότερος λόγος είναι η αρχική πεποίθηση (το αξίωμα του θεωρήματος), ότι το όλο σχήμα θα βρίσκει μόνο του την ισορροπία του, εν καιρώ. Όπως φανταζόταν ότι θα συμβεί με το FFP, η UEFA φαντάζεται τώρα ότι με το salary cap, η αγορά θα διορθώνεται εύκολα -με λίγες παρεμβάσεις κάθε τόσο. Δε συνέβη με το FFP και ούτε τώρα θα συμβεί. Ειδικά εφόσον προς το παρόν, δεν συμπεριλαμβάνει και κάποιου είδους “draft” στην εξίσωση, όπως συμβαίνει π.χ. στο NBA ή στο NFL ή στο MLB.

Η ελπίδα, δηλαδή, της ομοσπονδίας, είναι ότι και χωρίς να υπάρχει κάποιου είδους έξτρα προνόμιο-δικαίωμα στις πιο αδύναμες ομάδες, θα υπάρξει στο τέλος μια “αυτορύθμιση” στο σύστημα. Με μερικές άνωθεν διορθωτικές κινήσεις και κάποια πρόστιμα που και που. Ναι, αμέ.

Την είδαμε, άλλωστε και στην αγορά κρατικών ομολόγων, αυτή την “αυτορύθμιση”, έτσι δεν είνα;. (Η λέξη “μνημόνια” μήπως σας θυμίζει κάτι;) Την είδαμε και στο χρηματιστήριο ξηρού φορτίου, εδώ και ελάχιστους μήνες (περίπου 600% πάνω, λόγω… “covid-19”, λέει, τι άλλο;) Την είδαμε και στην αγορά ενέργειας. Και λιανικής. Κ.λπ. κ.λπ.

Απλό είναι το πράγμα: Οι ομάδες που έχουν από πίσω χρήμα (για όποιο λόγο κι αν το έχουν), απλώς θα καταφέρουν να ξεπεράσουν και αυτό το εμπόδιο. Θα έχουν να πληρώσουν το “φόρο πολυτελείας”, οπότε, ούτε γάτα ούτε ζημιά. Αλλά οι υπόλοιπες, αναγκαστικά θα συμμορφώνονται προς τας υποδείξεις.

Το 1.05 ως… στάνταρ και, π.χ., ο Δίας βοηθός!

Το οποίο σημαίνει πως ούτε θα ενισχύονται, ούτε θα γίνονται περισσότερο ανταγωνιστικές οι λιγότερο πλούσιες ομάδες. Είτε θα τελματώνουν, είτε αργά, αλλά σταθερά θα βυθίζονται ολοένα και περισσότερο. Θα γίνονται, απλώς, κομπάρσοι για να “γεμίζουν” το σκηνικό. Ποτέ, μα ποτέ, πρωταγωνιστές. Και πάλι, βραχνάς θα τους είναι το “νέο-βελτιωμένο” FFP, παρά λύση για να πλησιάσουν τα μεγαθήρια.

Και, βέβαια, ούτε τη διαφάνεια (οικονομική και άλλη) θα βοηθήσει μια τέτοια λύση –έτσι εφαρμοσμένη. Το ποδοσφαιράκι να ‘ν’ καλά κι από… πλυντήρια (εντός ή εκτός salary cap), να!
Τουθόπερ, σε βάθος χρόνου το… 1.05 θα παραμείνει, δηλαδή. Σήμερα, ακόμη ως trend, άυριο μεθαύριο ως σχεδόν βεβαιότητα. Κι ο καθένας θα αρκείται στις κουτσουρεμένες εξ αρχής ελπίδες του. “Εγώ φτάνω έως εκεί, εκ των πραγμάτων. Οι πάνω όροφοι είναι για πεντ’ έξι, δέκα ομάδες, άντε μια ντουζίνα. Εγώ αποκλείεται ποτέ να τις ανταγωνιστώ”.

Όμως, είπαμε: το “αποκλείεται” είναι το κώνειο του ποδοσφαίρου. Δεν υπάρχει ποδόσφαιρο με “δεν επιτρέπεται”! Έστω μια στις τόσες. Σπάνια, ναι. Δεκτό. Το “ποτέ”, απαράδεκτο.

Σε κάθε περίπτωση, μην αγχώνεστε ακόμη. Ακόμη κι αν όντως σκέφτονται, τόσο πρόχειρα, τέτοιες ιδέες στη Νιόν, έχουμε ακόμη καιρό. Από του χρόνου θα εφαρμοστούν, αν είναι. (Και… σε δέκα χρόνια, έντεκα, όπως συνέβη και με το FFP, τι είχαμε τι χάσαμε, μωρέ! Το ξαναλλάζουμε τότε, αν είναι…)