“Βαρτζίκχα”; Στου… χαντάκ’! Βαζέχα και τέλος!

Τρία τέσσερα σύμφωνα μαζί. Τόνοι σε δύο φωνήεντα. Άλλο βλέπεις, αλλιώς προφέρεται. Αλλιώς το j ή το z οι Ισπανοί (και οι περισσότεροι Λατινοαμερικάνοι), αλλιώς οι Πορτογάλοι (και οι Βραζιλιάνοι). Κινέζοι, Κορεάτες, Ιάπωνες έχουν... πενήντα αποχρώσεις του "τσ". Οπότε... "Βαζέχα" και τελειώνουμε!

“Βαρτζίκχα”; Στου… χαντάκ’! Βαζέχα και τέλος! Το ανέκδοτο -για όσους δεν το ξέρουν- πάει ως εξής. Ο χωροφύλαξ κρατάει σημειώσεις για το τραγικό τροχαίο δυστύχημα και μονολογεί: “Διξί χερ’, στου χαντάκ’. Διξί πουόδ’, στου χαντάκ’. Ζιρβό χερ’…” Το αριστερό χέρι έχει μείνει στο κράσπεδο, όμως. Η λέξη είναι δύσκολη. Ο χωροφύλαξ δίνει μια κλωτσιά στο κομμένο χέρι, να πάει λίγο πιο πέρα -στο χαντάκι, φυσικά- και καθαρίζει. Μονολογεί και σημειώνει: “Ζιρβό χερ’, στου χαντάκ'”! Παστρικά πράγματα και ούτε γάτα, ούτε ζημιά.

Κάπως έτσι, κατά την άφιξη του Κριστόφ Βαρτζίκχα στην Ελλάδα για τον Παναθηναϊκό, πίσω στον Δεκέμβριο του 1989, κάνει κρύο. Ο σκούφος στ’ αυτιά δε βοηθάει. Δε βοηθάει και ο συνεσταλμένος χαρακτήρας του χαμογελαστού Πολωνού στράικερ. Δεν είναι απ’ τους ανθρώπους που θα πουν φωναχτά δυο και τρεις φορές το -δύσκολο- επώνυμό τους για να το σημειώσουν σωστά οι δαιμόνιοι ρεπόρτερ. Ό,τι καταλαβαίνουν είναι ένα κάτι σαν “βαζέχα”. Το Βαρτζίκχα (με το χ αχνό)… στου χαντάκ’ και καθαρίζουμε!

Και κάπως έτσι, ένας από τους καλύτερους ξένους παίκτες που πέρασαν ποτέ απ’ το ποδόσφαιρό μας, έκανε μια λαμπρή 15ετή καριέρα με… ξένο -στ’ αυτιά του- όνομα. Συγγνώμη, Κριστόφ. Κι ευχαριστούμε για την ευγένειά σου, τόσα χρόνια, να μην έχεις γκρινιάξει ούτε μια φορά στα σοβαρά για μια τέτοια προσβλητική αλλοίωση… αποτελέσματος.

Η νύχτα που μάθαμε τον Μποχάρδε τον Φαν Χάαλ και τον Ράιτσινγκα…

Γενικά, η “ανάγκη” να προφέρονται “σωστά” τα ονόματα των ξένων αθλητών είναι μια σύγχρονη, σχετικά, τάση, που επέβαλε στον ελληνικό Τύπο ο φίλος Αλέξης Σπυρόπουλος. Ήταν ο πρώτος που, το 1998, πριν από ένα αγώνα της Μπαρτσελόνα για το Τσάμπιονς Λιγκ -τότε το έδειχνε το MEGA- μπήκε στον κόπο να ρωτήσει… χωρίς σκούφο στ’ αυτιά πώς ακριβώς λένε στη γλώσσα τους το όνομά τους παίκτες και, φευ, προπονητές επίσης.

Κάπως έτσι, σ’ εκείνη τη μετάδοση, η ποδοσφαιρική ζωή μας άλλαξε μέσα σε 90 λεπτά. Μάθαμε ξάφνου τον Φαν Χάαλ (αντί του Φαν Γκαλ), τον Ριβάλδο και τον Ζιοβάνι (αντί Ριβάλντο και Τζιοβάνι), τον Κλούιφερτ και τον… Μποχάρδε (Κλάιφερτ και Μπόγκαρντ έως τότε), τον Φίγο (αντί Φίγκο), τον Ράιτσινγκα, (αντί Ράτσινγκερ), τον Ντε Μπέερ (αντί Ντε Μπουρ), τον Γουαρδιόλα και ούτω καθεξής. Ο Αλέξης ήταν και παραμένει πιστός σ’ αυτή τη σχολη εκφώνησης.

Η αγγλική σχολή είναι διαφορετική. Λέει: προφέρω ό,τι διαβάζω, όπως θα ήταν στη γλώσα μου. Ζίγιετς, όχι Ζίγιεχ. Αγκουέρο, όχι Αγουέρο. Ριβάλντο, Τζιοβάνι και Γκουαρντιόλα, όχι Γουαρδιόλα. Οι Άγγλοι είναι πραγματιστές. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι αν μπλέξεις με το πώς ακριβώς προφέρουν, π.χ., το Hee Chan Wang οι Κορεάτες, μπαίνεις σ’ ένα μύλο. Το “τσ” προφέρεται με πεντ’ έξι διαφορετικούς τρόπους στις ασιατικές γλώσσες. Στου… χαντάκ’ όλα λοιπόν! Ch, ίσον τσ. Πάντοτε. Είτε μιλάμε για τον Χι-Τσαν είτε για τον Ζίγιεχ.

Ο “Τιμούρ Κετσπάγια” και ο “Ζάρκο ΠάσπαλιΕ”

Μ’ αυτά και μ’ αυτά, πάντως, η αλήθεια είναι ότι διαστρεβλώσεις όπως αυτή του Βαρτζίκχα – Βαζέχα το πάνε σε άλλο επίπεδο το πράγμα. Πάρτε, για παράδειγμα τον Τεμούρι Κετσμπάια. Για κάποιο λόγο, κανείς δεν ακολούθησε τον Αλέξη, που, φυσικά, ήταν και είναι ο μόνος που τον πρόφερε σε γνήσια γεωργιανή διάλεκτο. Για τους υπόλοιπους, το “Τιμούρ Κετσπάγια” ήταν και παραμένει αρκετό.

Μεγάλη πλάκα είχαμε -και έχουμε- και με τα επώνυμα από Σερβία, Κροατία, Ρωσία, Ουκρανία κ.λπ. Κάτι τα πολλά σύμφωνα μαζί, κάτι τα άηχα στο τέλος, κάτι οι διαφορές στην προφορά, το γέλιο ήταν άφθονο. Ο Αλέξης, π.χ, δεν έριξε ποτέ στου χαντάκ’ το γεγονός ότι ο Λιτοφτσένκο προφέρεται ορθώς ως “Λιτόφτσενκο“, ενίοτε και “Λιτόφτσενκα”. Καλά, για Προτάσοφ, αντι “Προτασόφ” ή και “Προτασόβ”, όπως επίσης και για Αντρέγι Σεφτσένκο και όχι “Αντρέι”, ούτε Σεβτσένκο, δεν το συζητάμε καν.

Και, αν μετέδιδε ποτέ μπάσκετ -ελάτε, πλάκα κάνουμε τώρα- δε θα πρόφερε ποτέ λάθος τον Ζάρκο Πάσπαλι. Ούτε ώς “Πάσπαλιε”, ούτε ως “Πάσπαλ”. Οι μπασκετικοί συνάδελφοι, σε γενικές γραμμές, τό ‘χουν καλά με τη σωστή (;) προφορά των ξένων ονομάτων. Ο Πάσπαλιε ήταν εξαίρεση του κανόνα ως προς την ταλαιπωρία του ονόματός του.

Άνκρουμ- Ίνγκραμ, Εντόι – Εντογιέ και το μεγάλο… ντάρμπι της ΙΟΝ!

Όπως επίσης και ο Ντέβιντ Ίνγκραμ. Αυτή η περίπτωση είναι όντως ο μπασκετικός “Βαζέχα”. Ο άνθρωπος γράφεται ξεκάθαρα Ancrum. Άνκρουμ. Φως φανάρι. Πώς το πετύχαμε να τον φωνάζουμε, πέντε ολόκληρα χρόνια στον Ηρακλή “Ίνγκραμ”, είναι πραγματικά παράξενο. Ειδικά εφόσον μιλάμε για μπάσκετ, επαναλαμβάνουμε…

Αντίθετα, καθόλου παράξενο δεν ήταν ότι ο ο Dame N’ Doye ταλαιπωρήθηκε αρκετά. Τώρα, ο άνθρωπος είναι από τη Σενεγάλη, που ήταν γαλλική αποικία. Και ως γνωστόν σχεδόν τίποτε στα γαλλικά δεν προφέρεται όπως γράφεται. Έτσι, στον Παναθηναϊκό, αλλά και τον ΟΦΗ τον ακούσαμε από “Νταμέ Εντογιέ” και “Εντόγιε” έως σκέτο “Ντόγιε” και “Ντογιέ”. Το σωστό είναι Νταμ Εντόι κι όλα τ’ άλλα είναι για του χαντάκ!

Η αλήθεια είναι πάλι ότι και οι Άγγλοι έχουν μια δυό καταραμένες καταλήξεις, αλλά και παράξενες προφορές μερικές φορές. Ο δυστυχής Matthew Anthony Derbyshire τις έχει όλες στο διαβατήριό του. Αν και βλέπεις e, το Derby το διαβάζεις με “α”. Και το shire, απ’ την άλλη, αν και βλέπεις i δεν προφέρεις “άι”, αλλά περίπου σκέτο “ι”. Στην πράξη, η πιο κοντινή στην πραγματικότητα εκφορά του ονόματός του είναι “Ντάρμπισιρ”, με το “ρ” ελάχιστα ακουστό. Αλλά εδώ επί 60 χρόνια ακούμε για το “μεγάλο ντέρμπι” (και της ΙΟΝ, μεταξύ άλλων).

Ο “Μινχ”, ο “Φλίπσεν” και ο… “Αρούνα Οφορίκουε”…

Οπότε ο Μάθιου – Ματ Ντάρμπισιρ τράβηξε ένα ζόρι μέχρι να καταλήξουμε κάπου. Τον είπαμε και “Ντέρμπισάιρ” και “Ντέρμπισιρ”. Κάποιος τολμηρός, πρώτος, είπε το Ντε – Ντα κι έτσι έγινε και “Ντάρμπισάιρ”. Με τα πολλά, η μπίλια έκατσε στο σωστότερο δυνατόν. Αντίθετα, ποτέ δεν έκατσε το απόλυτα σωστό για δύο Γερμανούς του Παναθηναϊκού. Τον Μάρκους “Μινχ” και τον “Καρλ Χάιντς Φλίπσεν”.

Πρώτα, για τον Μινχ. Ο ξανθομάλλης, σπουδαίος αριστερός μπακ-χαφ Μάρκους, έχει στο επώνυμό του αυτά τα διαολεμένα διαλυτικά πάνω από το u. Η γραφή του είναι Münch. Και συνεπώς προφέρεται σωστά ως Μουνς (με παχιό παχιό “ς”, σα να έχει κι ένα σχεδόν άηχο “χ” πριν ). Για την ακρίβεια και το Μάρκους πιο σωστά ειναι Μάρ-γ-κους! Δε βόλεψε ποτέ κανέναν, οπότε… τον κάναμε Μάρκους Μινχ και αυτό ήταν όλο.

Αντίστοιχα και με τον Πφλίπσεν. Άκου Πφλίπσεν. Πφ -κυριολεκτικά. Στου “χαντάκ'” το πρώτο Π, “Φλίπσεν” σκέτο και πάμε γι’ άλλα. Επίσης στου χαντάκ και το γεγονός ότι δεν έχει δύο πρώτα ονόματα, Καρλ και Χάιντς, αλλά ένα: Καρλχάιντς. Όμως αυτά είναι λεπτομέρειες. Μνήμη να ‘χεις, και θα θυμηθείς πολλά… Τον Πίτερ Οφορίκουε -ορθό “Οφορί-Κουαγιέ”; Τον “Αρούνα Μπαμπαγκίντα” -ορθό Χαρούνα ΜπαμπαΝγκίντα; Τα παραδείγματα πολλά και διάφορα. Και το… παλιοκράσπεδο, πάντοτε πιο δύσκολη λύση από “του χαντάκ'”…